5. Sociaal domein

5.3 Inkomensregelingen en participatie

Kindvoorzieningen
Stichting Leergeld Zuidwest Friesland, het Jeugdfonds Sport & Cultuur Fryslân en stichting jarige Job (SAM&) bereiken veel kinderen die door de financiële situatie van hun ouders niet kunnen meedoen aan sport, cultuur of op school. Met bijvoorbeeld de introductie van een kledingpas voor de aanschaf van winterkleding werden met succes meer kinderen van de doelgroep te bereikt. Uit een recente publicatie van de Rekenkamer van de OWO gemeenten blijkt dat het aantal kinderen in De Fryske Marren dat opgroeit in armoede daalt. Voor de kinderen die in armoede opgroeien zijn de voorzieningen van SAM& beschikbaar waardoor ze meedoen en meetellen en (zoveel mogelijk) gelijke kansen krijgen om zich te ontwikkelen.

Aanvalsplan armoede
In het aanvalsplan armoede is de inkomensgrens van de minimaregeling van 110% naar 120%  bijstandsnorm verhoogd en de volgende aanvullende maatregelen ingezet:
- Vanaf april zijn we aangesloten bij het Volwassenenfonds Sport en Cultuur Friesland. Minima kunnen maximaal €300 in natura ontvangen voor hun Sport- en of cultuuractiviteiten.
- Deze groep mensen die gebruik maakt van de minimaregeling kan nu voordelig met het OV reizen. De eerste 200 vervoerspassen zijn inmiddels toegekend en in gebruik. De reacties zijn erg positief en de maatregel draagt bij het stimuleren van maatschappelijke participatie en het tegengaan van vervoersarmoede. Het gaat hier om reizen buiten de spits.
- De voedselbanken kregen een hogere subsidiebijdrage
- Wij hebben subsidie toegekend voor het bestrijden van menstruatiearmoede
- Er is een financieel coach aangesteld

Alle voorgenomen maatregelen uit het Aanvalsplan armoede zijn gerealiseerd. We monitoren de resultaten en maatschappelijke effecten van het Aanvalsplan armoede. In een separate rapportage gaan wij dieper in op cijfers en aantallen. Op de LTA zullen we de rapportage van het eerste jaar van het Aanvalsplan armoede opnemen.

Rekenkameronderzoek
De implementatie van de aanbevelingen in de bedrijfsvoering uit het Rekenkameronderzoek zijn grotendeels uitgevoerd. Bij de jaarrapportage zullen we de laatste stand van zaken weergeven.

Armoede en schulden
Het aantal inwoners dat zich bij ons meldt met beginnende schulden is gestegen ten opzichte van 2023. Dit heeft te maken met de stijging van het aantal aanmeldingen via Vroegsignalering en hiernaast met de bekendheid van schulddienstverlening. De samenwerking met de woningbouwcorporaties en de huurdersvereniging in onze gemeente zorgt voor een daling van het aantal huisuitzettingen in onze gemeente. Ook initiatieven en projecten die in gezamenlijkheid met ons Platform armoede en schulden worden gerealiseerd, dragen bij aan het voorkomen, vroegtijdig signaleren of het oplossen van schulden.  

Het aantal inwoners dat een schuldregeling moet treffen om uit de problematische schulden te komen (of een saneringskrediet) is niet gestegen. De halvering van de looptijd naar 18 maanden maakt dat we extra alert zijn op budgetvaardigheden van een inwoner tijdens de regeling. In het nazorgtraject hebben we hiervoor samen met de inwoners afspraken over gemaakt om recidive te voorkomen.

Bestaanszekerheid
Het aantal huishoudens dat gebruik maakt van bijzondere bijstand is gestegen ten opzichte van dezelfde periode in 2023. In het eerste half jaar hebben 449 huishoudens bijzondere bijstand ontvangen. Dit aantal is exclusief de energietoeslag. De oorzaak ligt enerzijds doordat wij de inkomensgrens in januari naar 130% van toepassing zijnde bijstandsnorm hebben verhoogd . Anderzijds vragen wij continue aandacht voor de verschillende regelingen en ondersteuningsmogelijkheden in de huis-aan-huisbladen en op social media. Deze communicatie-uitingen leidt tot betere bekendheid van de verschillende regelingen en een toename van het aantal inwoners dat aanvraag indient via www.datgeldtvoormij.nl. Dit is het portaal om alle toeslagen en gemeentelijke regelingen aan te vragen. De goede samenwerking met de maatschappelijke organisaties helpt bovendien bij het snel en effectieve ondersteuning van kwetsbare inwoners.

Gedupeerden toeslagenaffaire
Vanaf 2020 geven we ondersteuning aan onze inwoners die gedupeerd zijn door de toeslagenaffaire. Hoeveel het aantal huishoudens dat steun aanvraagt beperkt is, zijn de reacties van alle gedupeerden op het persoonlijk contact erg positief. Hierdoor werken mee aan het voorzichtig herstel van het vertrouwen.

Energietoeslag
Tot 1 juni konden inwoners bij ons de energietoeslag aanvragen. De huishoudens die een Participatiewet uitkering ontvangen, heeft de toeslag ambtshalve toegekend gekregen. Hiernaast is aan meer dan 1800 inwoners de energietoeslag uitgekeerd. Hiermee heeft de regeling een erg hoog bereik. Het aantal huishoudens dat problematisch schulden heeft als gevolg van de hoge kosten voor energie is niet hoger geworden sinds de start van de energiecrisis. Dit resultaat is toe te schrijven aan de energietoeslag.

Participatiewet (inclusief IOAZ, IOAW en BBZ en loonkostensubsidies)
Het bestand reguliere bijstand en IOAW (Inkomensvoorziening oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikte werkloze werknemers) is in 2024 gestegen met bijna 7%. De stijging komt grotendeels door een hoge instroom van 30 statushouders. Begin 2024 bedroeg het aantal uitkeringsgerechtigden 644, eind april 665 en eind augustus 687 uitkeringen. De regeling voor de loonkostensubsidie wordt goed gebruikt. Bijstandsgerechtigden met een beperking vinden hierdoor makkelijker een werkplek bij een werkgever. Een deel van hun loonsom wordt gecompenseerd via de loonkostensubsidie, afhankelijk van hun arbeidscapaciteit. Naast het werken met  loonkostensubsidie, is het ook mogelijk aan het werk te gaan bij NV Empatec op een beschutte werkplek. Binnen onze gemeente zijn 16 inwoners geplaatst op een beschutte werkplek. De taakstelling vanuit het Ministerie voor 2024 bedraagt 13. Dit betekent dat we meer inwoners plaatsen op een beschutte werkplek.

Bijstandsbesluit zelfstandigen (Bbz)
Het Bijstandsbesluit zelfstandigen (Bbz) wordt uitgevoerd door het Bureau Zelfstandigen Fryslân (BZF). Naast het uitvoeren van de wettelijke taak (het uitvoeren van de Bbz en IOAZ) ontwikkelt BZF een preventief aanbod passend bij de doelgroep. Het aantal aanvragen Bbz is nagenoeg gelijk aan vorig jaar. De situatie is dan ook onveranderd. Het aantal starters blijft laag. Dit is ook terug te zien in het aantal bijstandsgerechtigden dat een voorbereidingstraject volgt voor het ondernemerschap. De reden dat gevestigde ondernemers een aanvraag doen voor ondersteuning in het levensonderhoud is divers. We zien ziekte, tijdelijke terugloop van opdrachten of een toename van kosten. Beide aanvragen voor een krediet door gevestigd ondernemers waren een aanvraag voor een saneringskrediet i.v.m. schulden. In dit jaar zijn door BZF drie ondernemers doorverwezen naar de schuldhulpverlening in verband met een problematische schuldensituatie.

Begeleiding van inwoners naar duurzaam, betaald werk van inwoners (Werkleerbedrijf)
We zien dat voor bemiddeling van deze doelgroep naar werk meer tijd nodig is om een plaatsing te kunnen realiseren. We spelen op deze behoefte in. Er zijn ongeveer 300 inwoners bij het Werkleerbedrijf bezig met een traject richting werk/activering naar werk. Daarnaast zorgen we voor een duurzame plaatsing door nazorg en jobcoaching aan te bieden bij inwoners die met loonkostensubsidie aan het werk zijn.

Inburgering statushouders
Tijdens de maatschappelijke begeleiding zetten we in op snelle inburgering en integratie van statushouders. De samenwerking tussen gemeente en de netwerkpartners (onderling) verloopt goed, mede doordat de gemeente de Fryske Marren de regierol voortvarend oppakt. De taakstelling voor huisvesting van statushouders is nog steeds hoog in vergelijking met voorgaande jaren. Alternatieve huisvestingsvormen worden onderzocht en waar mogelijk start de inburgering al terwijl de statushouder nog in het AZC verblijft. Stavoor voert de B1- en Z- route uit en Firda de Onderwijsroute. Beide organisaties doen dit voor de gehele Provincie. De Friese gemeenten hebben mede hierdoor periodiek overleg op zowel uitvoerings- als beleidsniveau.  

Wet sociale werkvoorziening (Wsw)
De uitvoering van de (oude) Wsw binnen de NV Empatec is meegenomen in de doorontwikkeling richting Werkleerbedrijf inclusief de re-integratie onderdelen Pastiel en De Wurkjouwer. In samenwerking met Empatec en de deelnemende gemeenten wordt nu uitvoering gegeven aan een implementatieplan. Naast dit traject loopt de wijziging van de Gemeenschappelijke Regeling Fryslân-West, deze is bijna afgerond.

Gemeenschappelijke Regeling Fryslân-West
Het proces van de wijziging tweede fase Gemeenschappelijke Regeling Fryslân-West is bijna afgerond. Alle vier raden hebben voor het zomerreces de colleges toestemming verleend tot het wijzigen van de gemeenschappelijke regeling. De colleges stellen de gemeenschappelijke regeling nog vast in het vierde kwartaal 2024.  De nieuwe gemeenschappelijke regeling treedt per 1 januari 2025 in werking.  Ook is een gemeenschappelijke raadsadviescommissie Fryslân-West ingesteld, deze treedt al eerder in werking. Met de nieuwe gemeenschappelijke regeling en de raadsadviescommissie is de sturing goed geborgd.